Zarys dziejów Szkół Szczebrzeszyńskich

Różne bywały losy Szkół Szczebrzeszyńskich. Zmieniały się ich nazwy, zmieniały profile kształcenia, niezmienne było umiłowanie Ojczyzny i wierność swojej tradycji. A tradycja związała szkoły z rodem Zamoyskich.

W 1811 roku ordynat Stanisław Kostka Zamoyski przeniósł Szkołę Wojewódzką im. Zamoyskich z Zamościa do Szczebrzeszyna, lokalizując ją początkowo w zaadoptowanym budynku Ordynacji. 1 IX nastąpiło oficjalne jej otwarcie jako szkoły wydziałowej. Działalność szkoły przerwał wybuch powstania listopadowego, którego upadek spowodował zamknięcie szkoły. Dzięki aktywności Andrzeja i Konstantego Zamoyskich udało się reaktywować działalność szkoły. Otrzymała ona 1 IX 1834 roku oficjalną nazwę Gimnazjum im. Zamoyskich w Szczebrzeszynie i była jedną z dziesięciu tego typu szkół w Królestwie. Odezwy o treści patriotycznej, których autorami byli nauczyciele i absolwent szkoły spowodowały jej zamknięcie.

Do tradycji szkół im. Zamoyskich nawiązano w 1916 roku organizując gimnazjum. W trzy lata po odzyskaniu niepodległości w roku 1921 utworzono Państwowe Seminarium Nauczycielskie Męskie im. Zamoyskich kształcące nauczycieli do 1934 roku. W 1936 roku otwarto w Szczebrzeszynie Państwowe Gimnazjum im. J. Zamoyskiego, którego działalność przerywa wybuch II wojny światowej.

Reaktywowane bezpośrednio po wyzwoleniu gimnazjum funkcjonuje do roku 1947 kiedy to szkoła została przekształcona w Liceum Pedagogiczne kontynuujące tradycje Seminarium Nauczycielskiego Męskiego im. Zamoyskich.

Jako zakład kształcenia nauczycieli Liceum Pedagogiczne istniało do 1969 roku. Od 1965 roku rozpoczęto dokonywanie naboru do klas Liceum Ogólnokształcącego, które jako samodzielna szkoła funkcjonowało do 1975 roku. W tym samym roku następuje kolejny nawrót w kierunku kształcenia pedagogicznego, gdyż w ramach powołanego Zespołu Szkół Ogólnokształcących utworzono Studium Wychowania Przedszkolnego przekształcone w roku 1984 w Studium Nauczycielskie.

W maju 1991 roku zorganizowane zostały obchody jubileuszu siedemdziesięciolecia zakładów kształcenia nauczycieli w Szczebrzeszynie połączone z 180 rocznicą przeniesienia z Zamościa do Szczebrzeszyna szkoły im. Zamoyskich. Obchody jubileuszowe w dniach 24-25 V stały się okazją do przywrócenia szkole imienia Zamoyskich oraz ufundowania sztandaru. W uroczystościach wzięli udział absolwenci i nauczyciele szkół szczebrzeszyńskich, władze oświatowe i samorządowe oraz przedstawiciel rodu Zamoyskich, ostatni ordynat hrabia Jan Zamoyski.

Rok 1994 był ostatnim rokiem istnienia Studium Nauczycielskiego im. Zamoyskich w Szczebrzeszynie, rokiem zamykającym dzieje Szczebrzeszyńskich Zakładów Kształcenia Nauczycieli. Pozostało Liceum Ogólnokształcące odwołujące się w kształceniu i wychowaniu do najlepszych tradycji szkół szczebrzeszyńskich, państwa i narodu. Kultywując te tradycje w dniach 13-16 VI 1996 roku obchodzono jubileusz 185 lat istnienia Szkół Szczebrzeszyńskich połączony z odsłonięciem i poświęceniem tablicy upamiętniającej rozbrojenie na terenie obiektów szkolnych żołnierzy 27 Wołyńskiej Dywizji Piechoty Armii Krajowej przez oddziały NKWD. W uroczystościach udział wzięli: wojewoda zamojski, władze oświatowe, absolwenci, nauczyciele, byli żołnierze 27 Wołyńskiej Piechoty Armii Krajowej, kombatanci ze Szczebrzeszyna.

Przypadająca w 1999 roku trzydziesta rocznica reaktywowania w Szczebrzeszynie Liceum Ogólnokształcącego stała się okazją do zorganizowania uroczystości nadania szkole imienia i sztandaru. Liceum Ogólnokształcącemu odwołującemu się i kontynuującemu wieloletnie tradycje szkół szczebrzeszyńskich, historyczne i jakże zaszczytne imię Zamoyskich zostało przywrócone. Uczniowie wchodzący w progi tej szkoły wiedzą, że Zamoyscy patronowali szczebrzeszyńskim szkołom. Pamiętają również, że nauczyciele i absolwenci tej szkoły, gdy była potrzeba, służyli Ojczyźnie daniną krwi.

Kalendarium Szkół Szczebrzeszyńskich:

• 1811 - przeniesienie przez ordynata Stanisława Zamoyskiego Szkoły Wojewódzkiej z Zamościa do Szczebrzeszyna
• 1830 - zamkniecie szkoły po upadku powstania listopadowego
• 1831 - utworzenie Szkoły Wydziałowej
• 1834 - przekształcenie szkoły w Gimnazjum im. Zamoyskich
• 1849 - przekształcenie gimnazjum w szkołę realną o kierunku agronomicznym
• 1852 - zamknięcie szkoły przez władze carskie
• 1916 - powstanie Państwowego Gimnazjum im. Zamoyskich
• 1921 - utworzenie państwowego Seminarium Nauczycielskiego Męskiego im. Zamoyskich
• 1944 - reaktywowanie działalności gimnazjum
• 1947 - przekształcenie szkoły w Liceum Pedagogiczne
• 1969 - utworzenie Liceum Ogólnokształcącego
• 1975 - utworzenie Zespołu Szkół Ogólnokształcących w składzie którego znalazły się: Liceum Ogólnokształcące i Studium Wychowania Przedszkolnego
• 1984 - przekształcenie Studium Wychowania Przedszkolnego w Studium Nauczycielskie
• 1994 - likwidacja Studium Nauczycielskiego
• 1999 - przywrócenie historycznego imienia Zamoyskich
• 2002 - utworzenie Zespołu Szkół Nr 1 im. Zamoyskich w skład którego wchodzi Liceum Ogólnokształcące